نسبت شن و ماسه در بتن چه قدر است؟

این سؤال که نسبت شن و ماسه در بتن باید چقدر باشد از جمله سوالاتی است که در ذهن تعداد زیادی از افراد ایجاد می‌شود. هنگام خرید ماسه و شن لازم به ذکر است که ماسه و شن به عنوان اصلی ترین اجزا و مواد تشکیل دهنده بتن به شمار می‌آیند. هر متر مکعب بتن معمولی به اندازه 2400 کیلوگرم وزن دارد و 1800 کیلوگرم در متر مکعب میزان شن و ماسه در بتن خواهد بود. به این معنا که نسبت شن و ماسه شامل یک سوم الی سه چهارم از مقدار بتن می‌شود.

در صورتی که حجم دانه های درشت در مقایسه با دانه‌های ریز زیادتر باشد منجر به جدا شدن دانه‌ها و کاهش یافتن کارایی بتن می‌گردد. دانه‌های سنگی که از 5 میلی مترکوچکتر هستند ماسه به حساب می‌آیند. ماسه به طورکلی در 3 گروه نرمه (تا نیم میلی‌متر)، متوسط (نیم تا 2 میلی‌متر)، درشت (2 تا 5 میلی‌متر) قرار می‌گیرد. آن دسته از دانه‌های سنگی که اندازه آنها از 5 میلی‌متر بزرگتر و از 60 میلی‌متر کوچکتر است نیز شن هستند.

همانطور که قبلا ذکر کرده بودیم شن و ماسه جزو مهم‌ترین مواد تشکیل دهنده بتن محسوب می‌شوند. شن و ماسه‌ای که برای ساخت بتن مورد استفاده قرار می‌گیرد باید تمیز بوده و هیچ گونه مواد آلاینده در آنها وجود نداشته باشد. به علاوه برای اینکه دوام و مقاومت بسیار بالا و مطلوبی داشته باشد، مناسب بودن دانه بندی شن و ماسه هم ضروری خواهد بود. چنین مصالح ساختمانی می‌بایست در برابر دگرگونی‌های ‌فیزیکی و شیمیایی محیط مقاومت خوبی از خود نشان دهند. در دپوی این مصالح لازم است که یک سری نکات مورد توجه قرار گیرد. اولین نکته این است که شیب زیاد دپوها منجر می‌گردد تا دانه های ریز و درشت از یکدیگر جدا شوند. به همین علت مخروط دپوی شن و ماسه باید شیب کمی ‌داشته باشد. قرار گرفتن در محل دپو باید به گونه‌ای باشد که برای همیشه تخلیه کردن آب اضافی آنها را ممکن سازد.

اما به دلیل اینکه ساخت مخلوط تست و به دست آوردن بتن مناسب در مرحله نهایی باعث می‌شود تا اصلاح در طرح مخلوط اولیه صورت گیرد، بنابراین نتایج طرح‌های مخلوط گوناگون در پایان به یکدیگر نزدیک است. در برخی از مواقع می‌توان بر اساس مصالحی که وجود دارند در ترتیب بعضی گام‌های محاسباتی تغییرات لازم را به وجود آورد. به طور کلی نسبت شن و ماسه در بتن و به کار گرفتن مخلوط‌های آزمایشی بتن در آزمایشگاه مشخص می‌شود. برای بتن‌هایی که از رده C20 پایین‌تر هستند امکان این وجود دارد تا نسبت‌های ترکیب شده با توجه به تجارب قبلی و بدون نیاز به مطالعه آزمایشگاهی معین گردند. همچنین به شرط اینکه از استاندارد بودن مصالح مصرفی اطمینان حاصل شود، می‌توان " نسبت‌های اختلاط استاندارد " بر اساس دفترچه مشخصات فنی عمومی ‌را به عنوان مقیاس تعیین کرد. با توجه به بند 5-3-2-2 موضوع نهم مقررات ملی، برای بتن‌هایی که رده C20 و بالاتر هستند، نسبت‌های بهینه ترکیب می‌بایست از طریق مطالعه‌های آزمایشگاهی و با مدنظر قرار دادن "ضوابط طراحی بر مبنای دوام" تعیین شود.

بیشتر بخوانید: گچ چیست؟

ممکن است طراح این مطالعات را قبل از آغاز عملیات اجرایی انجام دهد و درج نتیجه به دست آمده به عنوان نسبت‌های اختلاط مقرر در دفترچه مشخصات فنی خصوصی صورت گیرد. همچنین این کار می‌تواند به کمک مجری اجرا شود و نتیجه حاصل شده به عنوان نسبت‌های اختلاط، مشخص شده و مورد استفاده قرار گیرد. باید به این نکته توجه داشت که تغییرات در مصالح و نسبت‌های اختلاط دقیقا باید به میزانی باشد که در طرح مورد نظر مشخص شده است. همچنین قابل ذکر است که جهت مشخص نمودن اندازه آب، سیمان و همین‌طور میزان و نسبت شن و ماسه در بتن حتما باید مواردی مانند طرح اختلاط، نسبت آب به سیمان و عیار بتن در نظر گرفته شود.

نسبت آب به سیمان نصف می باشد و برای یک متر مربع حدودا 300 کیلوگرم سیمان با 150 کیلوگرم آب مورد استفاده قرار میگیرد. همچنین نسبت اختلاط شن به ماسه در 1 متر مربع حدود 65 به 35 می باشد و به طور تقریبی 1300 کیلوگرم شن با 700 کیلوگرم ماسه در آن ترکیب می شود.